Zorgprogramma COPD

In Gezondheidscentrum Leiden werken wij, de 4 huisartsenpraktijken, Haven Apotheek, Centraal Apotheek, SMC Rijnland Fysiotherapie en diëtistenpraktijk Goldsmith, intensief met elkaar samen om de zorg rondom COPD te verbeteren. Om dit te realiseren hebben wij gezamenlijk het zorgprogramma COPD ontwikkeld. Met dit zorgprogramma willen wij de zorg beter op elkaar aan laten sluiten maar vooral ook beter met u samenwerken. Naast het geven van duidelijke informatie over uw aandoening, het in kaart brengen van uw algehele conditie ligt de focus vooral op wat u belangrijk vindt in relatie met uw aandoening COPD. Gezondheidscentrum Leiden biedt u deze multidisciplinaire zorg in directe samenwerking met uw zorgverzekeraar.

Het zorgprogramma omvat onder anderen:

• Controle 1 á 2 keer per jaar afhankelijk van de ernst van de COPD
• Extra controle na doormaken van longaanval, ook wel exacerbatie genoemd
• Carrousel COPD

Hoe gaat het in zijn werk?

De huisarts bespreekt met u de klachten die kunnen wijzen op COPD en zal verder onderzoek verrichten, ook om andere aandoeningen uit te sluiten. De huisarts zal u doorverwijzen naar de praktijkondersteuner Huisarts (POH) voor het blazen van een longfunctietest ook wel spirometrie genoemd. Als de diagnose COPD is gesteld wordt de behandeling voortgezet door de POH in nauw overleg met de huisarts. Er wordt hierbij gewerkt met een individueel zorgplan. Er zijn verschillende redenen om COPD te behandelen namelijk:

• Uw longfunctie te behouden of te verbeteren en verdere verslechtering te voor komen
• Stoppen met roken
• Bereiken of behouden van een goede conditie en ademhaling
• Het bereiken of behouden van een gezond gewicht.
• Voorkomen van luchtweginfecties

Om deze doelen te bereiken stelt u samen met de POH een behandelplan op met adviezen. Indien nodig krijgt u medicijnen voorgeschreven en krijgt u advies over stoppen met roken, lichaamsbeweging en voeding.
Ook kunt u deelnemen aan de carrousel COPD.
Daarnaast is het belangrijk om een extra controle af te spreken 2 tot 6 weken na een doorgemaakt luchtweginfectie.

De praktijkondersteuner Huisarts (POH)

In Huisartsencentrum Leiden werken drie praktijkondersteuners huisarts somatiek. Zij zijn opgeleid u te behandelen en u met uw individueel zorgplan te begeleiden.
Zij geven o.a. adviezen en voorlichting over:

• Wat COPD is en hoe het ontstaat;
• Het doel van de behandeling;
• Het belang van controle;
• Afnemen van een spirometrie. Wat houdt dit in: Folder Spirometrie
• Stoppen met roken, voeding en beweging;

Deze begeleiding zal deels gegeven worden in multidisciplinair verband in de vorm van de carrousel COPD.
Wij hopen u inzichten en begeleiding te geven zodat u de juiste keuzes kunt maken op verschillende gebieden van uw leefstijl. Hierdoor kunt u het risico op mogelijke complicaties verkleinen of op tijd signaleren.

De Carrousel COPD

Met behulp van de carrousel COPD wordt u in 2 uur tijd totaal gecontroleerd op alle facetten die van belang zijn bij de ziekte COPD: uw longen, algehele conditie, medicatie, voedingstoestand en herkennen van een longaanval. Daarnaast gaan wij in gesprek met u om te bespreken waar u last van heeft, wat uw verwachtingen of onzekerheden zijn ten aanzien van de COPD. Bijv: ‘Ziet u er tegenop om meer te bewegen? Als u rookt, denkt u hiermee te kunnen stoppen? Hoe ziet u op tijd dat u een infectie krijgt?’

Hiervoor gebruiken we het individueel zorgplan waarin uw persoonlijke doelen opgenomen kunnen worden, bijvoorbeeld: “Ik wil graag weer mijn kleinkinderen uit school kunnen halen”
Samen met ons maakt u een plan hoe aan dit doel te werken en wat de verschillende disciplines u hierbij aan hulp kunnen bieden.

Hoe gaat de Carrousel COPD precies in zijn werk?

In 2 uur tijd maakt u een rondje langs de verschillende disciplines: huisarts, praktijkondersteuner, apotheker, diëtist en fysiotherapeut. Ieder kijkt vanuit zijn eigen deskundigheid naar een stukje van de zorg rondom COPD:

U start bij de praktijkondersteuner

Zij zal een longfunctietest bij u afnemen, het individueel zorgplan uitleggen en uw persoonlijk doel bespreken. Daarnaast een aantal vragenlijsten met u doornemen en uw bloeddruk meten.

Daarna volgt de huisarts

De huisarts zal u informatie geven over de ziekte COPD, wat de symptomen zijn van een beginnende infectie en hoe hierop te reageren.
Daarnaast zal hij uw longen beluisteren.

De Apotheek

De apotheek zal samen met u uw medicatie en de inhalatietechniek bespreken. U kunt uw eigen ervaringen met uw medicatie bespreken, mogelijke bijwerkingen enz.

De diëtist

Bij mensen met COPD wordt vaak een lage Body Mass Index (BMI) geconstateerd. Een lage BMI houdt in dat iemand een te laag gewicht, passend bij zijn lengte, heeft. De diëtist zal uw BMI en vetpercentage in kaart brengen. De diëtist bepaalt uw BMI en bepaalt via een BIA meting uw spiermassa en vetpercentage. Mocht uw voedingstoestand aanleiding zijn voor een persoonlijk voedingsadvies, dan kan een vervolgafspraak worden gepland.

De fysiotherapeut

Het hebben van een goed uithoudingsvermogen is van belang om optimaal om te kunnen gaan met COPD. De fysiotherapeut zal middels een conditietest bepalen hoe het gesteld is met uw uithoudingsvermogen en spierkracht. Daarnaast wordt, indien nodig, ingegaan op ademhalings- en hoesttechnieken.

Na afloop zullen de verschillende disciplines met elkaar overleggen over de resultaten van de onderzoeken, uw zorgvraag en -behoefte. Waarna de praktijkondersteuner dit met u gaat bespreken en zo nodig samen met u een plan gaat opstellen.

Wat doet de apotheek voor u?

Patienten met COPD hebben medicijnen nodig om ervoor te zorgen dat de klachten van COPD verminderen. COPD zal nooit helemaal genezen, maar de verschillende medicijnen kunnen er wel voor zorgen dat iemand zich wat beter voelt. De apotheek verstrekt deze medicijnen. Samen met uw arts is de apotheek verantwoordelijk voor uw behandeling.

De apotheker of de apothekersassistente verstrekt niet alleen deze medicijnen en eventueel de hulpmiddelen, maar biedt ook medicatiebegeleiding. Dit houdt in dat in de apotheek uitleg gegeven wordt over het medicijn. waarvoor u het medicijn gaat gebruiken, wat het doet, of er bijzonderheden zijn waar u rekening mee kunt houden, de dosering en wat de meest voorkomende bijwerkingen zijn. Hierbij hoort de instructie over de hulpmiddelen die verstrekt worden. U moet hierbij denken aan de voorzetkamers bij inhalatiemiddelen. De uitleg die u krijgt, zal de eerste keer uitgebreider zijn dan de keren daarop. De apotheker kan samen met u bekijken welk inhalator voor u het best is. Er zijn verschillende soorten inhalatoren.

Ook als u uw medicijnen al jaren gebruikt kan het voorkomen dat u vragen heeft. Indien u vragen heeft over de werking of de bijwerkingen van uw medicijnen, dan kunt u terecht bij de apotheek. Er kan dan gekeken worden of bijvoorbeeld de klachten die u ervaart door de medicijnen komen. Vaak komt het voor dat bijwerkingen overgaan of opgelost kunnen worden. De klachten zouden natuurlijk ook een totaal andere oorzaak kunnen hebben. De apotheker kan dit voor u uitzoeken.

Naast de begeleiding wordt voor elke verstrekking gecontroleerd of uw medicijnen samen gebruikt mogen worden. Dat heet medicatiebewaking. Mocht een medicijn niet samen kunnen met de andere medicijnen die u gebruikt, nemen wij zo nodig contact op met de arts. Bovendien kunnen wij u adviseren over therapietrouw. De apotheek kan een overzicht van uw medicijnen voor u uitprinten. Hierin staan alle gegevens over uw medicatie en over andere zaken als allergieen. Handig als u naar de dokter of apotheek moet op uw reisbestemming. Moet u medicijnen gebruiken tijdens het vasten? Soms is het mogelijk de vorm, de dosis of de tijd waarop u het medicijn moet innemen aan te passen aan het vasten. Ook hiervoor kunt u bij ons terecht.

Zie hieronder een site met gebruiksinstructies van de verschillende inhallatoren:

http://www.apotheek.nl/instructies/inhalatie-instructies

Wat doet de fysiotherapeut voor u?

Wat kan de fysiotherapeut voor u betekenen:

Voelt u zich benauwd bij inspanning? Heeft u last van hoestbuien? U denkt misschien dat het beter is om lichamelijke activiteiten te vermijden en daarmee uw benauwdheid te verminderen. Het omgekeerde is echter waar. Het is juist extra belangrijk dat u beweegt wanneer u COPD heeft. Als u minder beweegt krijgt u juist eerder klachten en nemen uw activiteiten en mogelijkheden steeds verder af. Speciaal voor mensen met COPD is er een beweegprogramma ontwikkeld. Tijdens het beweegprogramma begeleidt een deskundige fysiotherapeut op het gebied van COPD u op een verantwoorde manier naar een actievere leefstijl.

Voor meer informatie over bewegen zie:
Leven met COPD – Bewegen

Het programma verbetert de kwaliteit van uw leven doordat u er een actievere leefstijl op nahoudt. U ervaart minder benauwdheid, krijgt meer uithoudingsvermogen en leert verantwoord bewegen.

Wanneer u start met het beweegprogramma COPD vindt er allereerst een intakegesprek plaats. Tijdens het gesprek bespreken we samen met u wat u wilt bereiken met het beweegprogramma COPD. We kijken naar de persoonlijke beperkingen in het dagelijkse leven. Na het gesprek wordt er een inspanningstest afgenomen om het beweegprogramma op maat te kunnen afstellen. Het bewegen vindt plaats in groepsverband. De deelnemers in de groep zijn allen bekend met COPD en volgen allen een eigen beweegprogramma. Daarnaast kunt u met de andere deelnemers ervaringen uitwisselen, elkaar ondersteunen en elkaar motiveren.

Wat doet de dietist voor u?

Wat kan de dietist voor u betekenen:

Ondervoeding
Vaak vragen de longen veel energie van het lichaam waardoor het gewicht en de spiermassa dalen. We spreken dan van ondervoeding. Ook kan door benauwdheid het eten teveel moeite kosten, waardoor u onvoldoende voeding binnen kunt krijgen. De dietist kan u helpen om wel voldoende voeding binnen te krijgen. Dit kan door aanpassingen in het huidige voedingspatroon of in sommige gevallen in het voorschrijven van bijvoeding (er zijn zelfs producten op de markt, speciaal voor COPD).

Overgewicht
Een verhoogd lichaaamsgewicht kan ook voorkomen bij COPD. Dit kan bijvoorbeeld zijn omdat u voor gemaksvoeding kiest of omdat bewegen moeilijker is geworden. De dietist kan u helpen om uw voeding aan te passen en/of de beweging te verhogen (zo nodig in combinatie met fysiotherapie).

Lichaamssamenstelling
De dietist maakt gebruik van een BIA-meter. Hiermee kan zij uw lichaamssamenstelling bepalen. Dit is naast het bepalen van lengte en gewicht een goede indicatie voor de voedingstoestand. De BIA-meter meet de vetmassa, maar ook de spiermassa. Vooral het laatste is vaak verlaagd bij COPD.

Tijdens een intake gesprek worden uw lengte en gewicht bepaald en (zo nodig) wordt met de BIA-meter uw voedingstoestand bepaalt. Aan de hand van deze metingen, uw voedingsen bewegingspatroon, maakt de dietist een persoonlijk voedingsadvies.

Wat is COPD?

Als je lijdt aan COPD (chronische obstructieve longziekte) mis je een groot deel, soms meer dan de helft, van je longcapaciteit. Deze aandoening is meestal ontstaan doordat je jarenlang gerookt hebt. Eén op de vijf (ex-)rokers krijgt COPD, een aandoening die niet te genezen is. COPD is een verzamelnaam voor de ziektes chronische bronchitis en longemfyseem. Longemfyseem of emfyseem is een ziekte waarbij er steeds meer longblaasjes kapot gaan. De longblaasjes spelen een grote rol bij de uitwisseling van zuurstof en koolstofdioxide. Mensen met longemfyseem zijn vaak kortademig.

Bij chronische bronchitis zijn de bronchiën, de vertakkingen van de luchtpijp, chronisch ontstoken. Ze zijn als het ware de hele tijd geïrriteerd. Daardoor produceren de slijmvliezen meer slijm dan normaal, met benauwdheid en hoesten als gevolg.
Zie ook het filmpje: COPD, wat gebeurt er in uw longen?

Doordat je vaak benauwd bent, veel hoest of snel kortademig bent, gebruikt je lichaam meer energie. Daarbij is het lichaam steeds bezig met vechten tegen de ontstekingen in de longen. Hierdoor kun je vaak moe zijn en daardoor minder bewegen waardoor je spierkracht afneemt.
Het hoge energieverbruik kan ook leiden tot gewichtsverlies. Belangrijk is om te stoppen met roken want dan neemt de verdere aantasting van de longen af. Daarnaast krijgt je vaak medicijnen die je via een inhaler (pufje) inademt. De pufjes verwijden de longen. Longblaasjes die stuk zijn kunnen niet meer gerepareerd worden. Wel kun je met een gezonde leefstijl van goede voeding, veel bewegen en stoppen met roken de gevolgen voor je dagelijks leven verkleinen waardoor je minder klachten ervaart.

Meer informatie

Kijk op de website van het Longfonds voor meer informatie over roken en COPD

Het is belangrijk om een longaanval vroegtijdig te leren herkennen waardoor verdere schade voorkomen wordt.
Zie hiervoor het filmpje: Leven met COPD – Longaanval

Zie ook:http://thuisarts.nl/copdhttp://www.apotheek.nl/klachten-ziektes/chronische-obstructieve-longziekte-copd